De levensstijl heeft niet alleen invloed op de lichamelijke conditie, maar ook op de geestelijke gezondheid. Slechte voedingsgewoonten, gebrek aan beweging, een gebrek aan sociale interactie en onvoldoende slaaphygiëne kunnen allemaal bijdragen aan een verslechterde mentale toestand. In Nederland lijden momenteel meer dan 800.000 mensen aan de ziekte van Alzheimer, met bijna 50.000 nieuwe diagnoses per jaar.
Dit aantal is schokkend, vooral omdat veel milde gevallen nog niet gediagnosticeerd zijn. Gezien deze werkelijkheid is elk initiatief dat kan bijdragen aan het verminderen van de ziekteprogressie en het verbeteren van de geestelijke gezondheid van cruciaal belang om het begin van dementie te vertragen.
In dit belang heeft neurowetenschapper Russell Foster van de Universiteit van Oxford recentelijk aandacht gevraagd voor de rol van slaap in relatie tot dementie. Hij heeft een aantal onderzoeken gepresenteerd die een verband leggen tussen een slechte kwaliteit en kwantiteit van slaap en het risico op het ontwikkelen van dementie.
Het belang van slaap en een goede nachtrust voor uw gezondheid
Foster, die hoogleraar circadiane neurowetenschappen is aan de Universiteit van Oxford, heeft verschillende boeken geschreven over de noodzaak van goede slaap en de timing en kwaliteit ervan. Een van zijn bekendste werken is “The Time of Life: The New Science of the Body Clock and How It Can Revolutionise Your Sleep and Your Health”, waarin hij de complexe biologische cycli van de mens gedurende 24 uur onderzoekt.
Volgens Foster is het altaar dat we, ieder in onze eigen context, verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteit van onze slaap. Alleen door aandacht te besteden aan onze slaappatronen kunnen we niet alleen beter slapen, maar ook gezonder leven. Helaas constateren Foster en zijn collega’s dat veel mensen in de moderne maatschappij trots lijken te zijn op de minimale hoeveelheid slaap die zij krijgen, alsof dit een soort prestatie is.
Gevolgen van slaaptekort
Het is nu algemeen aanvaard dat voldoende slaap, idealiter gemiddeld acht uur, essentieel is voor optimaal functioneren. Wanneer we niet in een slaapvriendelijke omgeving slapen en minder dan het aanbevolen aantal uren slapen, kunnen we de volgende dag aanzienlijke problemen ondervinden. Dit omvat een verslechtering van ons geheugen, schommelingen in ons humeur, een algemeen gevoel van vermoeidheid en een verminderde capaciteit om weloverwogen beslissingen te nemen.
Verband tussen slaaptekort en dementie
Een intrigerend aspect van Foster’s onderzoek is de ontdekking dat terwijl genetische aanleg een rol speelt bij het ontwikkelen van dementie, slechte slaapkwaliteit ook een significante bijdrage kan leveren aan het risico. Voor mensen van 50 jaar en ouder is het essentieel om voldoende slaap te krijgen om het risico op dementie te minimaliseren. Dit betekent echter niet dat het ontbreken van goede slaap automatisch leidt tot het ontwikkelen van geestesziekten, maar het verhoogt wel het risico voor kwetsbare individuen.
“Slaapgebrek bij mensen van middelbare leeftijd is gekoppeld aan verhoogde percentages dementie na verloop van tijd. Recentelijk hebben we meer inzicht gekregen in de mechanismen die hierbij betrokken zijn. Een cruciaal aspect is het beta-amyloïde eiwit, dat tijdens de slaap uit de hersenen wordt afgevoerd. Wanneer we niet genoeg slapen, vindt deze natuurlijke afvoer niet plaats, en dit eiwit is sterk gerelateerd aan een hoger risico op dementie en de ziekte van Alzheimer,” legt Foster uit.
Hij benadrukt verder dat zelfs een enkele slapeloze nacht al kan leiden tot een verhoging van de beta-amyloïde niveaus in de hersenen, wat de creatieve beschadiging op gang kan brengen. “Het is ook van belang om angst onder controle te houden, omdat dit een belangrijke trigger is voor een slechte slaapkwaliteit. In plaats van continu slaapmedicatie te gebruiken (dat kan soms noodzakelijk zijn), moeten we ons richten op de onderliggende oorzaken van angst,” concludeert Foster.
Conclusie
De boodschap van Russell Foster is helder: goede slaap is niet enkel een luxe, maar een noodzaak. Voor de gezondheid van de geest en de preventie van ernstige aandoeningen zoals dementie, is het tijd om de verantwoordelijkheden die we hebben voor onze slaap serieus te nemen. Dit vereist een breed scala aan veranderingen in onze dagelijkse routines en de manier waarop we omgaan met stress en angst, maar de mogelijke voordelen zijn onmiskenbaar, vooral in het licht van de toenemende zorg over dementie in Nederland.